Mamy pełnię lata, zapewne wielu z Was spędza wakacje i urlopy na łonie natury, a więc jest to doskonały moment na przypomnienie o kleszczach, które z roku na rok ze względu na łagodne zimy – żerują coraz dłużej roznosząc niebezpieczne choroby, na które narażeni są ludzie oraz zwierzęta.
Rodzaje kleszczy występujących w Polsce:
Kleszcz pospolity (ixodes ricinus) występuje w leśnych i łąkowych trawach, atakuje przede wszystkim zwierzęta stałocieplne np. jeże
Kleszcz gryzoni (ixodes tranguliceps) występuje w najniższych partiach runa leśnego i jak nazwa wskazuje jego ofiarami padają głównie małe gryzonie.
Kleszcz łąkowy (dermacentor reticulatus) przebywa w wysokich trawach, na łąkach, leśnych polanach, w parkach oraz przydomowych ogródkach – odwłok dojrzałego kleszcza tego gatunku ma barwę ciemnobrązową z nieregularnymi plamkami.
Obrzeżek gołębi (argas reflexus) oraz Obrzeżek polski (argas polonicus) – ten drugi został poraz pierwszy odkryty bytującego w gniazdach gołębi na wieży Kościoła Mariackiego w Krakowie stąd nazwa, jednak obrzeżka polskiego można również spotkać na Słowacji i w Czechach. Obrzeżki raczej nie atakują ludzi do momentu w którym mają żywicieli pośród ptactwa, jeżeli jednak już dojdzie do ukąszenia człowieka – może być ono równie groźne jak w przypadku ataku innych kleszczy, ponieważ w ślinie obrzeżków znajdują się toksyny, mogące wywołać silny wstrząs anafilaktyczny.
Gdzie można spotkać kleszcza?
Kleszcze są kojarzone z lasem, jest to oczywiście prawidłowe skojarzenie ale błędem jest myślenie, że w mieście jesteśmy bezpieczni. Każdy obszar z niską roślinnością może być idealnym domem dla kleszcza, dlatego powinniśmy zabezpieczać siebie oraz swoich pupili mieszkając w mieście i posiadając ogródek.
Kleszcz poluje na wysokości maxymalnie wspinając się na 1.5 metra – dzieje się tak nie dlatego, że nie potrafi wejść wyżej, ale dlatego, że najłatwiej mu wówczas wdrapać się na przechodzącego obok żywiciela – człowiek najbardziej narażony jest na atak jeżeli ma odsłonięte nogi, natomiast pies lub kot jest wprost idealnym żywicielem znajdując się na idealnej wysokości do podjęcia ataku.
Jak kleszcze namierzają swoich żywicieli?
Pasożyt ten jest całkowicie ślepy, swoje potencjalne ofiary namierza dzięki swoim dwóm przednim odnóżom na których znajdują się narządy hallera – odpowiadają za wyczuwanie zmian ciepła w najbliższym otoczeniu (np. zmian wywołanych przez wydychanie dwutlenku węgla) oraz różnicy wilgotności, dodatkowo kleszcz wyczuwa drgania poruszającej się ofiary.
Choroby wywoływane przez kleszcze
Borelioza – Dotyczy zarówno ludzi jak i psów – wywoływana jest przez bakterie borelii, które znajdują się w ślinie kleszcza. U psów objawem boreliozy mogą być: 1. ogólna apatia, brak apetytu, gorączka 2. problemy z utrzymaniem równowagi, kulawizna 3. Borelioza może wywołać kłębuszkowe zapalenie nerek lub zapalenie wątroby, 4. padaczka 5. paraliż
Babeszjoza – wywoływana przez pierwotniaki babesja występujące w ślinie kleszcza. Objawy są podobne jak w przypadku boreliozu lub równie dobrze innej choroby, widocznym sygnałem może być brunatne zabarwienie moczu zwierzęcia.
UWAGA: Choroby wywołane przez kleszcze są niebezpieczne dla życia, zarówno człowieka jak i zwierzęcia! Jeżeli zauważycie u siebie lub swoich pupili podejrzane objawy – należy natychmiast udać się do lekarza/ weterynarza.
30% kleszczy w polskich lasach jest nosicielami borelii wywołującej boreliozę – dlatego tak istotne jest zabezpieczanie się przed atakiem oraz dokładnie obejrzenie ciała swojego i swojego pupila po spacerze.
Zabezpieczenie psa przed kleszczem:
Preparaty zabezpieczające zwierzę przed ofensywą pasożytów można zakupić zarówno u lekarza weterynarii jak i w sklepach zoologicznych. Na rynku jest ogromny wybór różnego rodzaju „odstraszaczy” przeznaczonych do stosowania u zwierząt.
Krople – kropelki stosuje się zazwyczaj na karku i grzbiecie (można również wsmarować je za uszami) należy w taki sposób zakroplić psa, aby nie był w stanie zlizać substancji. Sama substancja powinna dostać się do skóry – na co w szczególności powinniśmy zwrócić uwagę posiadając psiaka z gęstym podszerstkiem. Aby prawidłowo zaaplikować preparat należy dokładnie rozdzielić sierść np. grzebieniem i zakroplić bezpośrednio skórę zwierzęcia w kilku miejscach.
Na około 2 dni przed i 2 dni po zastosowaniu substancji nie powinno się kąpać psa – wynika to z tego, że po kąpieli skóra może po kropelkach zostać podrażniona, a kąpiel bezpośrednio po zastosowaniu może osłabić działanie kropli – ponieważ substancja nie zdąży się wchłonąć.
Kropelki należy stosować co 3-4 tygodnie
Ceny od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych
Obroże – istnieją dwa rodzaje obroży odstraszających pasożyty.
1. obroże na bazie ziół, bezpieczniejsze dla zwierzęcia pod względem wystąpienia ewentualnych alergii ale mniej skuteczne (odstraszają intensywnym zapachem, działają głównie na komary, meszki lub pchły – rzadziej na kleszcze).
Ceny oscylują od kilku do kilkunastu złotych (rzadko przekraczając 25zł)
2. obroże zsilnymi substancjami aktywnymi – ich działanie odstraszające pasożyty w tym kleszcze może trwać nawet do 8 miesięcy, substancje stopniowo uwalniają się przez skórę do krwioobiegu w zależności od produktu działają skutecznie na pchły oraz dwa lub trzy rodzaje kleszczy (najszczęściej na kleszcza zwyczajnego oraz kleszcza łąkowego).
Obroże tego typu mogą wywołać reakcje alergiczne – swędzenie, zaczerwienienie lub miejscową utratę sierści – oczywiście wówczas należy zrezygnować z użytkowania takiej obroży i skonsultować się z lekarzem weterynarii w celu wyznaczenia innej metody ochrony. Obroże te charakteryzuje dość wysoka skuteczność.
Ceny od kilkudziesięciu do ponad stu złotych.
Spraye odstraszające – w sklepach zoologicznych można wyposażyć się w różnego rodzaju spryskiwacze na sierść na bazie ziół, które należy wczesać – mogą być stosowane zarówno dodatkowo obok obroży lub kropli lub zamiast nich.
Ceny od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.
Tabletki – tabletki są często polecane przez lekarzy weterynarii, nie wątpliwie stanowią wygodę dla właściciela (w porównaniu do kropli, których aplikowanie należy dość często powtarzać i stosowania obroży – którą od czasu do czasu należy wykręcić w celu uwolnienia substancji aktywnych) tabletka stopniowo uwalnia substancję czynną, którą organizm psa wydziela przez około 3 miesiące.
Jednak należy uważać przy ich stosowaniu podobnie jak w przypadku innych preparatów – nie należy też stosować tabletki jeżeli nasz pupil ma problemy z trzustką lub wątrobą – pamiętajmy, że tabletka przez 3 miesiące uwalnia z siebie substancje mające skutecznie odstraszyć kleszcza i wpływa tym samym również na organizm psa. Przed zastosowaniem tej metody lekarz weterynarii powinien przeprowadzić dokładny wywiad z właścicielem i wykluczyć ryzyko zaistnienia silnej reakcji alergicznej lub problemów z wątrobą i trzustką.
Preparaty nie zapewniają 100% zabezpieczenia przed wgryzieniem się, ale zmniejszają prawdopodobieństwo ataku i jeżeli już do niego dojdzie – zabijają pasożyta – powodując zatrucie go i odpadnięcie od żywiciela w ciągu 24 godzin.
UWAGA! PREPARATY DLA PSÓW NIE ZAWSZE SĄ BEZPIECZNE DLA KOTÓW! Kupując kropelki dla kotów, zwróćmy uwagę czy nie zawierają one składnika takiego jak PERMETRYNA – ponieważ jest to substancja śmiertelnie niebezpieczna dla kota!
Jak bezpiecznie usunąć kleszcza?
Kleszcza możemy bezpiecznie usunąć pincetą lub specjalnymi cążkami albo pętelką do wyciągania kleszczy – które można nabyć w aptekach lub sklepach zoologicznych. Pasożyta chwytamy maksymalnie blisko skóry i mocnym ruchem wyciągamy – prawidłowo wyjęty kleszcz będzie poruszał odnóżami – w skórze nie może pozostać główka.
Do kiedy trwa sezon na kleszcza?
Wbrew pozorom kleszcze nie są aktywne tylko latem, jak już wspomnieliśmy na samym początku, łagodne zimy są łaskawe dla kleszczy – pozostają one więc aktywne do momentu w którym temperatura nie spada poniżej 4 stopni celsjusza – nie przepadają za to sa upałem i silnym słońcem więc preferują raczej miejsca zacienione i lekko wilgotne.
Są dwa sezony najwyższej aktywności kleszczy (okresy w których kleszcze składają jaja i muszą się dobrze odżywić) – to maj i czerwiec oraz wrzesień i październik do początków listopada jeżeli jest odpowiednia pogoda.